การใช้และการผดุงรักษา
หัวโขนแต่ละศีรษะซึ่งได้รับการสร้างทำขึ้นเป็นเครื่องสวมศีรษะผู้แสดงมหรสพประเภทหนึ่งที่เรียกว่า"โขน"ต่างได้รับการสร้างสรรค์ให้มีรูปลักษณ์ตั้งแต่ส่วนใบหน้าแสดงออกบุคลิก ระบุเพศวัยเผ่าพงศ์และอารมณ์ต่าง ๆตลอดจนส่วนเครื่องศิราภรณ์ลักษณะต่าง ๆ แสดงความสำคัญแห่งศักดิ์และฐานะด้วยกระบวนการทางช่างประณีตศิลป์ต่าง ๆและวิจิตรด้วยความสามารถในฝีมือของช่างไทยผู้ชำนาญปกติหัวโขนได้รับการสร้างขึ้นสำหรับใช้สวมศีรษะผู้แสดงโขนแต่ละคนเพื่อให้เป็นที่รู้ได้ว่าผู้แสดงเป็นบุคคลใดในเรื่องที่แสดงโดยเฉพาะเรื่องรามเกียรติ์ซึ่งเป็นเรื่องที่ได้รับความนิยมมากกว่าวรรณกรรมไทยเรื่องอื่น
หัวโขนบางศีรษะได้รับการสร้างขึ้นให้มีรูปลักษณ์เสมือนหนึ่งศีรษะเทพยดาอันเป็นที่ควรเคารพนับถือเนื่องมาแต่ไสลัทธิหัวโขนศีรษะเทพยดาจึงได้รับความนับถือว่าเป็น"ของสูง"มีศักดิ์และความสำคัญเหนือกว่าหัวโขนทั่วไป ดังนี้หัวโขนศีรษะเทพยดาต่าง ๆ จึงได้รับการยกย่องให้เป็น "มงคลวัตถุ"สำหรับความเชื่อและความนับถือในบรรดานักแสดงโขนมาแต่อดีตจนกระทั่งปัจจุบันหัวโขนเป็นสิ่งประดิษฐกรรมอันประณีตวิจิตรเป็นสิ่งควรทะนุถนอมและเก็บรักษาให้คงสภาพดีอยู่เสมอหัวโขนที่ใช้สวมศีรษะออกแสดงโขนนั้นนอกเวลานำออกใช้แสดงแล้วมักได้รับการเก็บรักษาไว้ในภาชนะชนิดนหึ่งเรียกว่า "ลุ้ง" ประกอบด้วยตัวลุ้งฝาครอบสำหรับป้องกันหัวโขนที่เก็บรักษาไว้ภายในมิให้ชำรุดลุ้งสำหรับใส่หัวโขนนี้ มักทำเป็นรูปทรงกระบอกเตี้ย ๆ ตรงกลางตัวลุ้งตั้ง "ทวน"คือหลักเตี้ยมีแป้นกลมสำหรับรองรับหัวโขนและชฎาส่วนฝาลุ้งนั้นถ้าเป็นลุ้งสำหรับเก็บหัวโขนอย่างหัวกลมเช่นศีรษะลิงโล้น ยักษ์โล้นมักทำฝาหลังตัดตรงถ้าเป็นลุ้งหัวโขนที่มียอดทงมงกุฎหรือชฎาก็มักทำฝาเป็นรูปกรวยกลมทรงสูงบ้างเตี่ยบ้างเพื่อให้มีที่วางพอเหมาะแก่ขนาดสูงของเครื่องยอดชนิดนั้น ๆลุ้งสมัยก่อนทำด้วยเครื่องจักสานลงรักต่อมานิยมทำด้วยสังกะสีต่อเป็นลุ้งดังกล่าว และมักทาสีภายนอกลุ้งต่าง ๆสีการรักษาหัวโขนถ้าไม่เก็บไว้ในลุ้งหากประสงค์จะแต่งไว้สำหรับดูชม จะต้องมี "มีทวน"ตั้งขึ้นเทินหัวโขนให้สูงขึ้นจากพื้น ทำด้วยไม้ท่อนกลึงเป็นหลักทวนมีแป้นกลมเป็นฐานตอนโคนทวนกับมีแป้นกลมตรงปลายทวนสำหรับรองรับหัวโขน ทวนคันหนึ่ง ๆ ขนาดสูงประมาณ 10-12 นิ้วเมื่อนำเอาหัวโขนสวมตั้งบนทวนเช่นนี้แล้ว หัวโขนจะลอยเหนือพื้นพอสมควรอนึ่งหัวโขนที่ใช้สวมในการแสดงโขนยังได้รับความนับถือ ไม่วางไว้ที่ต่ำไม่ทำตกลงบนพื้นไม่ข้ามกรายเป็นต้นเนื่องด้วยถือว่าเป็นของสูงซึ่งเป็นประเพณีที่ดีและความประพฤติอันเรียบงามเป็นวิสัยปกติสำหรับคนไทยที่ถือปฎิบัติเนื่อง ๆ มา
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น